Boventallig: en wat nu?

21-02-2016

We lezen het bijna iedere dag in het nieuws. Bedrijven die sluiten, saneren of verder automatiseren, waardoor ontslagen vallen. Vaak weet je als werknemer in een vroeg stadium, dat er personele consequenties aankomen. De eerste klap wordt meestal opgevangen met natuurlijk verloop, het open houden van vacature ruimte, overbruggingsregelingen tot pensioen en soms zelfs met een loonmaatregel. Dit is een periode, die veel emotie en onzekerheid veroorzaakt.

Boventalligheid: ingrijpend?

Hoe ingrijpend boventalligheid is, is voor ieder verschillend. Dit heeft te maken met emotie, omdat je met je baan, je contact met collega’s kwijtraakt en omdat je je capaciteiten zo graag inzet. Ook de manier waarop de werkgever het reorganisatieproces uitvoert is belangrijk. Gebeurt dit respectvol en transparant? Een deel onzekerheid is op te vangen als je weet, dat je goed inzetbaar bent in een andere functie. In het beginstadium zijn er medewerkers, die de bui niet willen afwachten. Zij kennen hun arbeidsmarktwaarde, zetten hun netwerk in en vinden snel een andere werkgever. Andere medewerkers maken gebruik van het transitiebudget uit het sociaal plan en schakelen een loopbaancoach in.

Welke routes bij boventalligheid?

Niet iedereen anticipeert vroegtijdig. Daarom stel ik de volgende vraag centraal: Boventallig: en wat nu? In bijgaande voorbeelden geef ik een indruk, hoe sommige klanten reageren, die te maken hebben met boventalligheid. Ook vertel ik hoe ik daarmee omga als loopbaancoach.

Ik heb al langere tijd het gevoel dat ik iets anders wil gaan doen. Deze reorganisatie wil ik aangrijpen om te onderzoeken wat.

Dit noem ik de alternatieve route. Ik begeleid mijn klant, die gemotiveerd op zoek gaat naar mogelijke andere richtingen in de carrière. Soms moet hij/zij noodgedwongen op zoek naar een andere richting, omdat hij/zij een beroep uitoefent waar geen of te weinig vraag naar is. Dan bekijken we de mogelijkheden om een vertaalslag te kunnen maken. Dit doen we aan de hand van kennis en ervaring, dat is opgedaan in het leven en in het werk. Ook kijken we wat hij/zij belangrijk vindt in het werk en hoe realistisch de wensen zijn. Wat moet concreet overbrugd worden om te komen tot die nieuwe baan. Soms moet eerst een plan voor de korte termijn gevolgd worden  (ander soortgelijk werk met een deeltijdopleiding bijvoorbeeld) om op langere termijn uit te komen waar de klant wil uitkomen. Een volledige carrière switch kan een brug te ver zijn, wanneer zekerheid en inkomen erg belangrijk zijn. Een andere werkomgeving, waar mijn klant nog niet aan heeft gedacht kan een alternatief zijn.

Ik wil hier weg. Zo snel mogelijk iets anders. Ik vind het emotioneel zwaar om hier nog te werken.

Dit noem ik de woonerf route. In de woonerfroute moet langzaam gereden worden. Mijn klant heeft tijd nodig. Er komt van alles op het pad in het werk en mijn klant heeft het heel druk om alles in de gaten te kunnen houden wat er speelt. Werken voor een werkgever, waar ze straks niet meer voor werken is heel dubbel en emotioneel zwaar. Collega’s mijden hen en ze beseffen meer en meer, dat ze niet langer deel uitmaken van de toekomst van een organisatie. Vaak zijn deze klanten boos en verdrietig, omdat ze gedwongen worden over drempels heen te gaan. Hierdoor voelen ze zich belemmerd en onzeker. Dit betekent dat ik mijn tempo aanpas en de klant begeleid om stappen te gaan nemen. Ook het sociaal plan zelf kan meerdere drempels opleveren. Dit heeft te maken met regelingen, die niet direct uitnodigen tot actie om de situatie te veranderen. Mijn begeleiding richt zich in de eerste plaats in het omgaan met drempels en het maken van keuzes. Ook het fungeren als klankbord vind ik hierbij belangrijk.

Ontslag is hun probleem en ik vind dat ze mij maar iets anders moeten aanbieden. Ik zit mijn tijd wel uit.

Dit noem ik de gevaarlijke route. Alle regie bij de werkgever neerleggen is niet zo’n goed idee. Dit is hetzelfde als onvoorbereid een bergroute nemen, waarbij vooraf niet zeker is of deze breed en sterk genoeg is. Misschien heb je net als ik weleens meegemaakt op vakantie, dat je je laat leiden door het mooie uitzicht, maar dat je eigenlijk niet goed weet waar je uitkomt als je dat pad neemt. Wel avontuurlijk misschien, maar niet zo verstandig want het kan slecht aflopen. Ik laat mijn klant inzien, dat de kans klein is dat de werkgever een andere baan aanbiedt. Als er wel een geschikte functie vacant komt, dan betekent dit bij mij, dat ik goed naga of de klant geschikt is (te maken) en gemotiveerd is. Een goede voorbereiding en sollicitatie is ook in dit geval belangrijk, want de werkgever is in de eerste plaats op zoek naar een gemotiveerde kandidaat. Het is mijn taak om te coachen, zodat mijn klant de tijd om zich te (her)oriënteren nuttig besteedt. Ik begeleid rustig in het slagveld van emoties, richting een realistische toekomst buiten de organisatie.

Ik wacht tot iedereen weg is en dan komen er vanzelf wel weer functies bij.

De toeristische route wordt genomen. Of is wishfull thinking misschien een betere benaming. Als je een toeristische route neemt, dan weet je goed dat je dit helemaal doet voor jezelf. Je hebt alle tijd om dit te kunnen doen en het voelt heerlijk. En zeg nu zelf als je op vakantie gaat, dan is daar niets mis mee. Maar je bent niet op vakantie! Het is de bedoeling dat je van A naar B gaat en op een dag dan wordt je gedwongen om een bepaalde route te nemen, die jij misschien niet voor ogen had. En je wilt ook helemaal niet naar B. In dit geval coach ik mijn klanten om ze zover te krijgen dat ze nadenken over de verschillende routes die ze kunnen gaan nemen. Met alle voor- en nadelen die daarbij horen. Afwachten is geen optie.

Conclusie

Als loopbaancoach kan je de dienstverlening vooraf vastleggen, maar het blijft maatwerk. Dat betekent, meebewegen, maar soms ook bijsturen als een bepaalde route genomen wordt.

 

Je kunt veel onzekerheid voorkomen door jezelf regelmatig de vraag te stellen: “Wat zou ik doen, als ik boventallig word”? Daarover schrijf ik een volgende keer.

 

Dit artikel is geschreven uit de praktijk van Ans van den Berg, gecertificeerd loopbaancoach en eigenaar van  Verdienstelijk® Loopbaan & Organisatieadvies.  www.verdienstelijk.nl